ارزیابی منشاءیابی منابع تغذیه کننده آب سفره زیرزمینی و تعیین دوره های تر و خشکسالی با ردیاب های پرتوزا (مطالعه موردی: دشت هشتگرد)

در این پژوهش با ارزیابی و تحلیل داده ها و اندازه گیری ردیاب های پرتوزا، منشاء منابع آب تغذیه کننده سفره های زیرزمینی در مناطق مختلف، تعیین سهم تغذیه متمرکز و انتشاری، تفسیر نیمرخ پرتوزاهای پایدار آب در محیط غیراشباع به منظور تعیین دوره های تر و خشکسالی در دشت هشتگرد بررسی شد. نتایج بررسی نشان می دهد که به منظور بهره گیری مناسب از ردیاب های پرتوزای پایدار آب در منابع مختلف در آغاز بایستی ارتباط دو پرتوزا اکسیژن 18 و دوتریوم تحلیل شود. ارتباط بین این دو پرتوزا دارای همبستگی مناسب (9/0r2=) و شیب خط 76/7 بود که به تقریب همانند شیب خط gmwl که معادل 8 است، می باشد. بر پایه نتایج این پژوهش، رودخانه های منطقه به دو دسته تقسیم شدند. در نمونه های دسته اول به دلیل هرزآب کم و نفوذ مناسب به طورعمده از منابع آب های زیرقشری تغذیه شده اند. در نمونه های دسته دوم به دلیل نبود امکان نفوذ، رودخانه از آب جاری شده بر روی دامنه تغذیه می شود. منابع آب های زیرزمینی در دشت هشتگرد را می توان با توجه به تحلیل عامل های آماری به سه گروه تقسیم کرد. گروه اول، نمونه هایی که دارای میزان اکسیژن 18 و دوتریم همانند بارش که به طورعمده در غرب دشت هشتگرد (در حوالی شهر نظرآباد و شهر جدید هشتگرد) و شمال شرق دشت (برغان و کردان) بودند که نشان دهنده تغذیه از راه ورودی آّب زیرزمینی و انتشاری می باشد. گروه دوم نمونه هایی، که دارای میزان مبای از پرتوزاهای پایدار را داشتند. تغذیه آنها با ترکیبی مبا از آب های سطحی و زیرزمینی است. این نمونه ها در بخش شمال مرکزی و مرکز دشت هشتگرد قرار داشتند. گروه سوم، نمونه هایی که در بخش جنوب شرقی، جنوب غربی دشت هشتگرد قرار دارد که به طورعمده از راه آب های سطحی تغذیه می شوند. با توجه به گروه بندی های بالا مشخص می شود که تغذیه دشت هشتگرد دارای دو شکل عمده تغذیه متمرکز از راه آب های ورودی زیرزمینی و سطحی (بخش شرق و غرب دشت) و تغذیه انتشاری از راه بارش (بخش مرکز و جنوب دشت) بر روی سطح دشت می باشد. بنا به بررسی های آماری مشخص شد که 77 درصد تغذیه ی سفره های زیرزمینی از راه آب های ورودی متمرکز سطحی و زیرزمینی و 23 درصد تغذیه به وسیله آب حاصل از بارش انجام می گیرد. در ارزیابی تغییر پرتوزاهای پایدار در نیمرخ های عمقی دشت هشتگرد دوره های خشک سالی در سنوات گذشته با افزایش پرتوزاها نمایان گشته است.